๕. การแปรเป็นพระธาตุจากข้าวก้นบาตรของพระอริยเจ้า
พระธาตุที่เกิดจากข้าวก้นบาตรนั้น เกิดขึ้นด้วยอำนาจแห่งความบริสุทธิ์แห่งจิตของพระอริยเจ้า ในเวลาที่ท่านฉันภัตตาหารนั้น ท่านย่อมมีสติพิจารณาอาหารนั้นก่อนเสมอ เพียงแค่จิตบริสุทธิ์ ที่พิจารณาผ่านคำข้าวเท่านั้น ก็สามารถฟอกธาตุ แปรสภาพเมล็ดข้าวให้กลายเป็นพระธาตุได้ หรือบางครั้งก็เกิดจากน้ำลายของท่าน ที่ปนมาด้วยกันกับเศษอาหาร ก็ทำให้เกิดเป็นพระธาตุได้
ตัวอย่างที่ ๑ ข้าวก้นบาตรของครูบาอาจารย์ ที่เก็บรักษาไว้ในพิพิธภัณฑ์ หลวงพ่อจันดี เขมปญฺโญ วัดศรีสะอาด ซึ่งไม่ทราบว่าเป็นของ ครูบาอาจารย์รูปใด มีลักษะบางเมล็ดแปรสภาพเป็นพระธาตุสมบูรณ์ บางเมล็ดนั้นยังคงสภาพเป็นเมล็ดข้าวดังเดิม
ตัวอย่างที่ ๒ เมล็ดข้าวก้นบาตร ที่แปรสภาพเป็นพระธาตุสมบูรณ์แล้ว มีลักษณะเป็นเมล็ดข้าวที่แข็งเป็นหิน และเป็นผลึกใส
ตัวอย่างที่ ๓ พระธาตุข้าวก้นบาตรหลวงปู่แหวน สุจิณฺโณ วัดดอยแม่ปั๋ง เดิมเป็นข้าวกล่ำ มีสีดำ เมื่อเก็บไว้นานก็เปลี่ยนเป็นสีใส
ตัวอย่างที่ ๔ พระธาตุข้าวก้นบาตรหลวงปู่ฟัก สนฺติธมฺโม วัดพิชัยพัฒนาราม เป็นองค์พระธาตุขนาดเล็ก เกิดขึ้นเกาะที่เมล็ดข้าวของหลวงปู่
